دیباچه
سپاس بی پایان خداوند رحمان ورحیم که توفیق تهیۀ این کتاب را به ماعطا فرمود. مباحث این کتاب صرفاًدرزمینۀنقشهبرداری زیرزمینی است وبه مقدمات و پیش نیازهای نقشهبرداری عمومی اشارهای نشده است، لذا عزیزانی که مایل به فراگیری مفاهیم و مبانی نقشهبرداری هستند به کتاب دیگر اینجانب به نام "نقشهبرداری (ژئوماتیک)" نشر انتشارات دانشگاه صنعتی شریف مراجعه فرمایند.
در تدوین این کتاب اساتیدارجمندوبزرگواری همکاری کردهاندکه ازآن عزیزان قدردانی و از خداوند عزوجل توفیق روز افزون آنان رابرای غنا و ارتقاء بخشیدن هرچه بیشتر به علم و فرهنگ کشور خواستارم.
بیتردید نواقص و کاستیهای زیادی دراین کتاب مترتب است که از همکاران و دستاندرکاران ارجمند عاجزانه میخواهم ازارائۀپیشنهادات خود دریغ نفرمایند تابه خواست خداوندمنّان در چاپهای آتی مورد مداقّه قرارگیرد.
تهران - پاییز1391
محمد رضاعاصی
mraaci@yahoo. Com
فصل یکم
کلیات
نقشهبرداری زیرزمینی (Under ground surveying) شاخهای از رشته مهندسی نقشهبرداری است كه شامل طراحی تونل، عملیات اجرا و هدایت حفاری و بالاخره برداشت فضاهای موجود طبیعی و مصنوعی زیرزمین به منظور تهیۀ نقشه از آنها با توجه به شرایط خاص نقشهبرداری در زیرزمین است.
اصطلاحات نقشهبرداری زیرزمینی:
حفاریهای بسیار پر شیب یا بسیار کم شیب دقت سنجش را
فصل دوم
اشارهای به برداشتهای زمینشناسی
عملیاتی نظیر اندازهگیری، تعیین موقعیت، تعیین مشخصات ذخایر معدنی، تعیین نوع لایههای اطراف آن، مانند گسلها و شکستگیهای طبقات در ناحیۀ معدنی و غیرمعدنی را برداشتهای زمینشناسی گویند، و این نتایج منابع اصلی نمایش شرایط زمینشناسی و تهیۀ نقشههای زمینشناسی و معدنی هستند. هر چند انجام این کار به گروه زمینشناسی مربوط میشود، لیکن با توجه به این که این عملیات اغلب با توجه به شبکۀ نقشهبرداری صورت میگیرد و ممکن است نقشهبرداران با آن سرو
فصل سوم
تونلها
تاریخچه تونلسازی و سازههای زیرزمینی
احتمالا اولین تونلها در عصر حجر برای توسعه خانهها با انجام حفریات توسط ساکنان شروع شد. این امرنشانگر این است که آنها در تلاشهای شان برای ایجاد حفریات به دنبال راهی برای بهبود شرایط زندگی خود بودهاند. پیش ازتمدن روم باستان، در مصر، یونان، هند و خاور دور و ایتالیای شمالی، تماما تکنیکهای تونلسازی دستی مورد استفاده قرار میگرفت که در اغلب آنها نیز از فرایندهای مرتبط با آتش برای حفر تونلهای نظامی، انتقال آب و مقبرهها کمک گرفته شده است. در ایران نیز از چند هزار سال پیش، به منظور استفاده از آبهای زیرزمینی تونلهایی موسوم به قنات حفر شده است که طول بعضی از آنها به 70 کیلومتر و یا بیشتر نیز میرسد.
فصل چهارم
دستگاه تونلزن(T.B.M)
دستگاه حفاری تمام مقطع به روش مکانیزه T.B.M
دستگاهای T. B. M یا Tunnel Boring Machine(دستگاه تونلزن) یکی از مهمترین ماشینآلات حفر تونل میباشند که قادرند تونل را به صورت تمام مقطع حفر میکنند.
تکامل و گسترش این دستگاهها سبب شده است که آهنگ پیشروی تونلها در حد قابل توجهی افزایش یابد. امروزه در سنگهای نسبتاً سخت نیز برای حفر تونل از این ماشینها استفاده میکنند.
بعد از سالها تلاش و ساخت انواعی از این نوع ماشینها
فصل پنجم
نقشهبرداری در معادن روباز
در یک معدن روباز، ابتدا از منطقهای که لایۀ معدنی در آن محصور شده نقشۀ توپوگرافی تهیۀ میکنند و سپس گروه زمینشناسی نقشۀ آن منطقه را تهیۀ میکند. بعد گروه طراحی معدن نسبت به طراحی استخراج و نیز طراحی سازههای لازم برای تاسیسات، جاده ها، ساختمانهای مسکونی و... بر روی نقشۀ توپوگرافی اقدام خواهد کرد. از این پس، گروه نقشهبرداری به تدریج نسبت به پیاده کردن طرح و کنترل اجرای آن و نیز برداشت و پیاده کردن کار اجرا شده طبق نقشه اقدام خواهد نمود.
برای کنترل دقیق کارهای استخراجی به نقشهای با مقیاس بزرگ (1:200 یا 1:250 یا 1:500) نیاز داریم. این نقشۀ بزرگ